Trashëgimia muzeologjike e Bruno Munari-t. Kontributi i një artisti në zhvillimin e krijimtarise nëpërmjet laboratorëve didaktikë në muze

Gjurmët e para të qëndrueshme të didaktikës muzeale parandjehen me ardhjen e Iluminizmit dhe konkretizohen në vullnetin për ti dhënë një rregull llogjik (kronologjik, tematik, topografik, etj) ekspozimeve, në mënyrë të tillë që ti thjeshtoheshin njohjet sidomos personave që nuk ishin specialistë të fushës. Nga ky moment e më pas, muzeu merr një përgjëgjësi të re, bëhet vend edukimi.
Nëpër muze forma e didaskalisë më e përhapur aktualisht përkthehet në vizitë të udhëhequr, por duke patur parasysh ndryshueshmërinë e vizitorëve, që përfshin një numër të qëndrueshëm adoleshentësh dhe fëmijësh, janë bërë të nevojshme forma të reja didaktike të vendosura nëpërmjet mjetit të laboratorit. Ky i fundit mund të bëhet një vend i përhershëm brënda një muzeu, por edhe i organizuar. Pasi kaloje pragun e laboratorit, ai bëhej kufiri ndarës i vizitorëve nga zona e paprekshme e veprave origjinale të artit, për ti dhënë hapësirë njohjes që përftohet nëpërmjet provës paktike të teknikave dhe materialeve artistike.
Kjo tipologji laboratori e përqëndruar mbi dimensionin e “ të bërit për të kuptuar”, eksperimentohet për herë të parë në Itali nga Bruno Munari, artist që do ti dedikojë tridhjetë vitet e fundit të jetës së tij këtyre veprimtarive. Ai bëhet krijuesi i vërtetë i kësaj metode didaktike, e quajtur fillimisht “ Të luajmë me artin”, një lloj laboratori që sipas ideuesit të saj, mund të ndërtohet në çdo muze.
Për disa instituzione të ashtëquajturit “laboratorët munarianë” bëhen të përhershëm. Të tillë shembuj janë Muzeu Ndërkombëtar i Qeramikave të Faencës, në të cilin që nga 1979 ekziston një laborator që bazohet në teknikat e qeramikës dhe është i përhershëm si dhe laboratori i Qendrës për Artin Bashkohor Pecci të Pratos, në të cilin “metoda munariane” heton themelet e prodhimit artistik bashkohor.
Në të njëjtën kohë zhvillohen qëndrat private të themeluara nga dishepujt e Munarit që ndjekin metodën didaktike të artistit në mënyrë të vazhdueshme.
Edhe jashtë vendit krijohen qendra krijuese dhe didaktike të frymëzuara nga metoda munariane ׃
Në Tokio në 1986 u inaugurua Kodomonoshiro, një ndërtesë e menduar posaçërisht për zhvillimin e komunikimit sensorial të fëmijëve, në të cilën Munari u ftua që të realizonte të gjithë laboratorët për fëmijë që kishte ideuar gjatë dhjetë viteve.
Me vetëdijen se muzetë janë vende të konservimit por edhe mbi të gjitha vende të edukimit, kuptohet se sa e rëndësishme është të përcillen dhe propozohen iniciativa didaktike të cilat duhet që nëpermjet hapësirave të posaçme të promovojnë, një kulturë muzeale e cila jo vetëm duhet që të vëzhgohet, por edhe të jetohet.

Kjo tezë zhvillohet duke u nisur nga një kapitull hyrës në të cilin trajtohen argumente
biografikë që i përkasin artistit dhe prodhimtarisë së tij artistike, sidomos për ato që i përkasin veprave që i dedikohen fëmijërisë.

Vazhdohet duke paraqitur Metodën Munari®, duke u nisur nga teoritë pedagogjike dhe didaktike nga të cilat Munari frymëzohet për laboratorët e tij, nga të cilat vihet në pah, në mënyrë të veçantë, rëndësia e përkufizimit e fjalës krijimtari, për të mbërritur në Shoqatën Bruno Munari që e ka liçensuar metodën.

Ndërsa në kapitullin e tretë dhe të fundit, vëmëndja do të përqëndrohet në dy realitete muzeale specifike: në të parin laborator të “ Luajmë me artin”, që është mbajtur në Pinakotekën e Brerës në 1977 dhe rasti i Qendrës së Artit Bashkohor të Cavalese (Tn), që edhe pse nuk e ka më koleksionin dedikuar Munarit, e ka mbajtur të gjallë laboratorin, duke zhvilluar aktivitete që frymëzohen nga teoritë didaktike të artistit dhe i garantojnë muzeut një numër të rëndësishëm “vizitorësh të vegjël”.